Wałsza to najdłuższy dopływ Pasłęki, mający swoje źródła u podnóża Góry Zamkowej nieopodal Dzikowa Iławeckiego. Na długości 67 kilometrów rzeka ma niezwykle zróżnicowany bieg meandrując, a miejscami przypominając bystre, górskie potoki.
Urodę rzeki, a przede wszystkim jej odcinka płynącego przez ówczesny Melsack, a dzisiejsze Pieniężno, doceniono już w 1907 roku. Powstał jeden z najstarszych rezerwatów w dzisiejszej Polsce – Dolina Rzeki Wałszy. Już wtedy pisano o nim, że należy do najbardziej uroczych miejsc w Prusach Wschodnich. Zachwycał „romantyczną dzikością wąwozów i stromych zboczy, porośniętych u podnóża niebieskimi kwiatami lata, bądź jasnymi dzwoneczkami zimowego żółtego naparstka”. Jest szczególny także ze względu na usytuowanie – jego granice pokrywają się z granicami miasta.
Do II Wojny Światowej był terenem wypoczynku mieszkańców Królewca i okolicznych miasteczek. Przed wojną w dolinie rzeki Wałszy istniało wiele obiektów socjalnych. Przy leśniczówce znajdował się basen kąpielowy, stadion sportowy, nieco dalej dom zdrojowy, strzelnica i kręgielnia. W Wałszy pluskały się specjalne hodowlane pstrągi, po lesie spacerowały bażanty. Przekazy pisemne wspominają, że przyjeżdżała tu tzw. elita z Berlina na rekreację.
Dziś nadal urzeka swoją niezwykłą urodą – wejście do niego położone jest niemal w centrum Pieniężna – przy kościele Św. Apostołów Piotra i Pawła, skąd podążamy schodami w dół, by znaleźć się przy wejściu do rezerwatu. Mijamy najwyższy w Polsce most kolejowy nad źródłem rzeki, oddany do użytku w 1885 roku i poruszamy się czerwonym szlakiem po ścieżce dydaktycznej wiodącej po obu stronach rzeki.
Towarzyszy nam śpiew ptaków, szum Wałszy i licznych strumyków spływających ze stoków wąwozu i zasilających rzekę. Na trasie znajdują się ułatwienia, bo szlak wiedzie przez trudny teren. Znajdziemy również miejsca – wyposażone w stoły i ławki – w których można odpocząć. Ciekawostki dotyczące flory i fauny zasiedlającej to wyjątkowe miejsce znajdują się na licznych tablicach informacyjnych.
Naszą wyprawę kończymy przy Kaplicy Narodzenia, ufundowanej w 1826 roku przez rodzinę Gehrmanów, obok cudownego źródełka. Woda wypływająca w tym miejscu zawiera duże ilości siarczku żelaza, przez co ma charakterystyczny zapach siarkowodoru.
Rezerwat Dolina Rzeki Wałszy to niezwykłe miejsce. Warto przyjechać do Pieniężna i wybrać się tu na wycieczkę.
